Inleiding
Fedora heeft versie 10 van zijn gelijknamige Linux-distributie uitgebracht. Deze gratis Linux-variant is gericht op gevorderde gebruikers en vormt tevens een proeftuin voor het commerciële Red Hat. De tiende editie, die ook wel bekendstaat onder de codenaam Cambridge, moet de eindgebruiker weer trakteren op de nodige vernieuwingen en verbeteringen.

Fedora 10 belooft onder andere verbeterde netwerkfunctionaliteit, kortere boottijden, meer hardware-ondersteuning en de nieuwste software die voorhanden is. De eerste alpha verscheen in augustus, dus de ontwikkelaars hebben ruim de tijd gehad om hun distro te polijsten. Tweakers.net bekeek aan de hand van de laatste preview-versie of Fedora 10 klaar is om de strijd met concurrenten als Ubuntu en openSuse aan te gaan, en of de beloofde verbeteringen en vernieuwingen de moeite van een upgrade of installatie waard zijn.
Booten en installeren
Anders dan bijvoorbeeld Ubuntu levert Fedora veel software op zijn installatie-dvd mee. De pre-release bevat in totaal 2235 rpm-packages die in gecomprimeerde vorm, inclusief de installer, 3,5GB aan ruimte innemen. Desgewenst kunnen ook zes cd-images worden gedownload, en er zijn ook nog twee live-versies beschikbaar die elk slechts één cd'tje nodig hebben.
Na het downloaden en branden van de iso-image op een dvd-r, starten we het installatieproces. Wat direct opvalt is de opgefriste vormgeving van de bootloader en de Anaconda-installer: beide zien er strak afgewerkt uit. De kwaliteit van het artwork was bij eerdere versies aanmerkelijk minder goed verzorgd.
:fill(white)/i/1227456692.jpg?f=thumb)
De installatieprocedure is eenvoudig te doorlopen. Bij de partitietool valt op dat desgewenst de installatiepartitie of direct de gehele harde schijf versleuteld kan worden, een oplossing die wellicht veiliger is dan het uitsluitend encrypten van homedirectory's in Ubuntu 8.10. Nadeel is dat bij het opstarten steeds opnieuw het encryptiewachtwoord moet worden ingevoerd. Daarna volgt nog eens de login voor het account. Een gebruiker moet dus goed nadenken of hij of zij, in ruil voor veilig versleutelde informatie, deze extra handeling voor lief wil nemen.
De partitietool biedt voldoende functionaliteit om raid-opstellingen te bouwen. Verder is het handig dat er bij het kiezen van een wachtwoord voor het gebruikersaccount wordt gecontroleerd of deze voldoende sterk is. Een minpuntje is dat we geen migratiewizard voor Windows-gebruikers tegenkomen, zodat bijvoorbeeld Firefox-bookmarks en documenten handmatig gekopieerd moeten worden.
Na het voltooien van de installatie krijgt de gebruiker een mooi blauw bootmenu waarmee Fedora of, indien aanwezig, een ander besturingssysteem gestart kan worden. De Fedora-ontwikkelaars beloven dat de opstarttijd dankzij de nieuwe Plymouth-startuptool niet alleen korter wordt, maar ook naadloos overgaat in een x-windows-sessie. Dit wordt onder andere bereikt door een eenvoudige grafische schil om het achterliggende bootproces te leggen, nog voordat root wordt gemount. En het moet gezegd, Fedora 10 weet aangenaam snel op te starten en is zeker rapper dan zijn directe concurrenten. Ook wordt de gebruiker tijdens het bootproces getrakteerd op fraaie visuals. Vervolgens komt, weinig verrassend, het klassieke loginscherm.
De Gnome-desktop
Eenmaal in de vertrouwde Gnome-omgeving - keurig bijgewerkt naar versie 2.24 - krijgen we direct het nieuwe Solar-thema van Fedora voor ogen. Uiteraard is het een kwestie van smaak, maar de icons ogen zelfs op een fikse breedbeeldmonitor erg groot. Wie de Nautilus-versie van Ubuntu gewend is, waarbij tabnavigatie eindelijk een vanzelfsprekendheid is geworden, zal zich echter meer ergeren aan de zeer spartaanse filebrowser die Fedora 10 standaard aan boord heeft. Voor elke map wordt een nieuw venster geopend en snel door een harddisk navigeren is er niet bij. Door 'bestandsbeheer' in het menu 'systeemgereedschap' aan te roepen kan Nautilus wel met alle toeters en bellen worden gebruikt, maar intuïtief is deze benadering niet te noemen.
:fill(white)/i/1227457492.jpg?f=thumb)
Gelukkig vinden we in Fedora 10 wel direct een sterk verbeterde network manager. Dankzij kernelversie 2.6.27 ondersteunt Linux een groter aantal wifi-chipsets out-of-the-box, zodat kunstgrepen met ndiswrapper minder vaak nodig zijn. Verder is het aardig dat een computer zijn internetverbinding eenvoudig met andere machines kan delen door het aanmaken van een extra wifi-verbinding .
Video (Fedora10ConnectionSharing.png)In tegenstelling tot de laatste Ubuntu heeft Fedora 10 wel de beschikking over Openoffice.org 3.0, al is op de live-cd wegens ruimtegebrek gekozen voor de tekstverwerker Abiword. Voor e-mail en agendawerkzaamheden is Evolution aanwezig, terwijl Planner eenvoudige mogelijkheden geeft voor takenbeheer.
:fill(white)/i/1227457491.jpg?f=thumb)
Bij de internetapplicaties geeft uiteraard de browser Firefox 3.0 acte de présence. Helaas werkt Flash ook in deze distro niet zonder meer en wordt de gebruiker gedwongen om de plugin handmatig te installeren. Dit blijft, mede door de krampachtige houding van Adobe, een vervelend verschijnsel in Linux. Een vergelijkbare ervaring doen we op bij een poging om een mp3-bestand af te spelen: de mp3-codec is wegens copyright-issues niet standaard aanwezig en een poging om deze alsnog te downloaden mislukt. Verder was er voor de preview-versie nog geen gesloten videodriver voor Ati- en Nvidia-kaarten aanwezig. Het is voor Fedora-gebruikers te hopen dat de alternatieve repository Livna snel alternatieve packages voor Fedora 10 gaat aanbieden.
De KDE-desktop
Fedora biedt ook een live-cd met een preview van de nieuwe KDE 4.1-desktop, een alternatief voor wie niet aan Gnome kan of wil wennen. De KDE-omgeving ziet er gelikt uit en is minder spartaans dan zijn directe concurrent. Met name de plasmoid-applets ogen fraai. De afwerking van de desktopomgeving is bovendien aanzienlijk verbeterd ten opzichte van het 'gehaaste' KDE 4.0.
:fill(white)/i/1227457495.jpg?f=thumb)
De standaardbrowser Konqueror biedt, ondanks de toevoeging van tabbladen, nog steeds minder functionaliteit dan Firefox. Bestandsbeheerder Dolphin maakt dit weer goed door in een compacte interface meer gereedschappen aan te reiken dan Nautilus in Gnome.
Ook Pulseaudio is in Fedora 10 terug te vinden. Deze sound server zou efficiënt met de audiohardware in een pc overweg kunnen, en in de praktijk blijkt het programma inderdaad stabieler te werken dan oudere oplossingen als Alsa of OSS. Een van de pakketten die gebruik maakt van Pulseaudio is de voip-applicatie Ekiga, maar er kan ook worden gekozen voor de installatie van Skype, dat op zijn beurt weer kan profiteren van verbeterde webcamsupport in de kernel. Verder is het 'funpakket' Cheese, een webcamstudio, aanwezig.
Wanneer we naar het softwarebeheer kijken, dan valt op dat het aloude rpm in versie 4.6 fors is opgeschoond. De packettool Yum, een belangrijk onderdeel van Fedora, doet zijn werk over het algemeen prima. Toch verloopt het bijwerken van het systeem niet erg overzichtelijk: details over bestandsgrootte en handelingen in de terminal worden in de gui niet getoond. Ten slotte heeft het Fedora-ontwikkelteam de managementtools voor printers flink op de schop genomen en is de hardware-ondersteuning van de Lirc-daemon uitgebreid.
Ontwikkel- en systeemgereedschap
Ook voor ontwikkelaars is er genoeg nieuwe functionaliteit in Fedora 10 te ontdekken. Zo zijn er met de ondersteuning voor Eclipse 3.4 en Netbeans nieuwe ontwikkeltools beschikbaar gemaakt. Ook biedt het OS ondersteuning voor Amqp, een internetprotocol voor de uitwisseling van berichten dat met name is bedoeld voor bedrijfsnetwerken.
Fedora is van huis uit al een veilige Linux-distributie te noemen, mede dankzij de implementatie van SE Linux. Toch is er in versie 10 verder aan de veiligheid gewerkt: zo kan Sectool worden geïnstalleerd, waarmee de beveiliging van een systeem op eventuele zwakke punten kan worden nagelopen en dat tevens dienst kan doen als een intrusion detection system.
:fill(white)/i/1227459081.jpg?f=thumb)
Systeembeheerders worden verder bediend met remote virtual machine installation, een mechanisme om op externe systemen virtual machines aan te kunnen maken. Met behulp van het virtualization storage management kan de opslag voor virtual machines worden beheerd. Verder zijn er appliance tools om systeemimages aan te maken en te beheren.
Fedora 10 heeft op veler verzoek ook een herstelmechanisme meegekregen om hulp bij opstartproblemen te verschaffen. Standaard kan deze zogeheten first aid kit onder andere de bootloader of een beschadigde raid-opstelling herstellen en het initrd-script opnieuw opbouwen. De functionaliteit van de ehbo-doos kan bovendien met plugins worden uitgebreid, al moet de herstelsoftware wel handmatig aan de distro worden toegevoegd.
Conclusie
De laatste preview-versie van Fedora 10, die we op zowel virtuele als fysieke machines hebben laten draaien, laat gemengde gevoelens achter. In cosmetisch opzicht heeft het ontwikkelteam goed en noodzakelijk werk verricht: versie 10 oogt aanmerkelijk frisser dan zijn voorgangers, zowel in de Gnome- als in de KDE-omgeving. Het verkorten van de opstarttijd verdient een pluim. Al gaat het om secondenwerk: zelden was een volwaardige Linux-distributie zo snel klaar voor gebruik.
Wanneer we echter wat dieper kijken, dan blijkt met name de Gnome-editie niet altijd even intuïtief te werken. Ook de omslachtige manier om mp3-bestanden en Flash-content toch aan de praat te krijgen, blijft een vervelend karwei. Verder biedt het update-mechanisme te weinig informatie en laat de third party-driverondersteuning te wensen over.
Fedora 10 blijft trouw aan zijn reputatie: het is een distributie die met zijn ruwe randjes vooral de hardcore Linux-gebruiker zal aanspreken, terwijl het gepolijste Ubuntu beter geschikt is voor beginners. Toch zullen ook de Fedora-ontwikkelaars moeten werken aan het oplossen van het oude en hardnekkige probleem van de desktop die onvoldoende geschikt is voor nieuwelingen. Indien zij, samen met anderen in de opensourcegemeenschap, daarin slagen, dan kan de distro een aanzienlijke bijdrage leveren aan de verovering van de desktopmarkt. In voetbaljargon is Fedora weliswaar een titelkandidaat, maar, zoals de coach zou zeggen: "Er worden wel handenvol kansen gecreëerd, maar de afronding laat nog te wensen over."