In China kijkt de overheid op een andere manier naar het internet en wil de regering het liefst de volledige controle over wat er wel en niet wordt gezegd op het web. Achter wat bekend is komen te staan als de Great Firewall, gaat een complex beleid van internetcensuur schuil. Tijdens de Tweakers Privacy & Security Meet-up sprak China-expert Ed Sander over hoe de Chinese overheid te werk gaat. Daarbij ontkrachtte hij de nodige misverstanden over onder andere Winnie de Poeh en Xi Jinping. Tweakers Partners ging verder met hem in gesprek over het internetbeleid van de Chinezen en over de invloed van dit beleid op de rest van de wereld.
Naar aanleiding van vragen over deze advertorial hebben we een reactie geplaatst, deze kun je hier vinden.
Net als in veel landen arriveerde het internet in China begin jaren negentig en werd deze nieuwe technologie omarmd door de Chinezen. De Chinese overheid koos alleen voor zijn eigen benadering van hoe dit internet eruit moest komen te zien, en besloot het streng te reguleren. In het Westen wordt naar dit beleid meestal gerefereerd als de ‘Great Firewall’, maar dit is slechts een klein onderdeel van het overkoepelend internetbeleid. China-expert Ed Sander houdt zich veel bezig met het internetbeleid in het land en hoe de overheid internetcensuur toepast. Volgens Sander is dit beleid van de Communistische Partij in China niet alleen complex, maar zijn er ook veel misverstanden over hoe China met het internet omgaat.
Misverstanden over Chinese internetcensuur
De Chinezen krijgen vaak een eenzijdig wereldbeeld voorgeschoteld, maar in het Westen wordt soms ook erg eenzijdig naar China gekeken. Het vooroordeel dat de Chinese overheid alles maar blokkeert en er geen Winnie de Poeh meer op het Chinese internet te vinden is, klopt niet, legt Sander uit: “Het internet censureren doet de regering naar eigen zeggen primair vanwege de sociale stabiliteit. De regering wil hiermee zowel online als offline een ‘harmonieuze samenleving’ in stand houden. Om de sociale stabiliteit te behouden, vindt de overheid dat ze de publieke opinie moet kunnen sturen om opstanden te voorkomen, zoals bijvoorbeeld vorige maand, toen er demonstraties waren tegen het coronabeleid. De overheid wil daarbij in kunnen grijpen, en internet speelt daarin een grote rol vanwege de mogelijkheid voor mensen om zich te mobiliseren. Dat is niet alleen belangrijk om de rust te bewaren in de samenleving, maar voor de Communistische Partij ook een manier om de eigen reputatie te beheren en het eigen voortbestaan veilig te stellen.”
Daarnaast is ons beeld over Chinese internetcensuur vaak erg beperkt, het gaat veel verder dan alleen de Great Firewall, aldus Sander: “De Great Firewall is eigenlijk maar een klein stukje van het volledige internetcensuur-verhaal. Het is het technische gedeelte dat een selectie van buitenlandse websites buiten de deur houdt voor de Chinese internetgebruiker. Een van de misverstanden is dat mensen denken dat geen enkele buitenlandse website beschikbaar is in China, en dat is niet zo. Het gaat om een selectie van sites. Daarnaast kan van dag tot dag verschillen wat er precies wordt tegengehouden. Wat wel en niet is toegestaan, is vaak heel contextueel. Als bijvoorbeeld met Winnie de Poeh wordt gerefereerd aan Xi Jinping, dan mag het niet, maar er is heel veel content op het Chinese internet over Winnie de Poeh te vinden. Het is dus dynamisch en hangt sterk af van de context.”
Ook is het niet zo dat alle Chinezen volledig achter de Great Firewall zijn weggestopt. Er zijn wel degelijk Chinezen die een vpn gebruiken. Volgens recente cijfers van de Economist gebruiken circa 10 miljoen Chinezen met regelmaat een vpn - al is dat met 1 miljard Chinese internetgebruikers een verwaarloosbaar aantal.
Gevoelige onderwerpen
Toch is er een aantal onderwerpen waar je het online beter niet over kunt hebben in China. De Chinese bevolking is over het algemeen goed op de hoogte welke onderwerpen men beter kan vermijden. De belangrijkste zijn:
- Politiek gevoelige termen
- Berichten die leden van de Communistische partij in verlegenheid brengen
- Westerse nieuwssites die negatief over bijvoorbeeld Xi Jinping schrijven
- Politiek activisme
- Religieuze sites
- Pornografie
Zeker bij deze onderwerpen is er bij de bevolking ook veel zelfcensuur, waardoor de overheid niet eens hoeft op te treden zegt Sander: “Bovenop de Great Firewall en censuur door internetbedrijven heb je ook een heel stuk zelfcensuur, doordat Chinezen best wel weten met welke onderwerpen ze in de problemen kunnen komen. In eerste instantie wordt een bericht verwijderd, maar als je echt te ver gaat, word je op 'de thee gevraagd’ bij de politie. Dat betekent dat je een formele waarschuwing krijgt. Daarom zorgt zelfcensuur er eigenlijk al voor dat veel content niet eens op het internet komt.”
Dat wil niet zeggen dat de Chinezen zich niet uitspreken. Afgelopen maanden gingen veel Chinezen de straat op om te demonstreren tegen het zero-covidbeleid waar China tot december dit jaar aan vasthield. Als protest hielden Chinezen blanco A4’tjes vast als symbool voor de censuur over dit onderwerp door de overheid. Het bericht zelf bevat niet direct kritiek op het regeringsbeleid, maar meestal weet de overheid dit soort symbolische protesten ook de kop in te drukken. Volgens Sander hebben de Chinezen daar vaak weer een eigen antwoord op: “Je ziet dat mensen dan overgaan op een soort codetaal. Dat gaat goed in de Chinese taal, omdat je veel homofonen hebt: woorden die hetzelfde klinken maar een andere betekenis hebben. Dit zorgt voor een continu kat-en-muisspel”
Dat gebeurde een aantal jaar terug ook met #MeToo, een beweging die ook in China speelt en waarbij de regering erop uit is om hem de kop in te drukken. In China werd Me Too verandert in 米兔 (Mi Tu); deze twee woorden betekenen in Mandarijn rijst en konijn. Vervolgens werden ook deze woorden gecensureerd en begonnen mensen de emoji’s van rijst en een konijn te gebruiken om #MeToo onder de aandacht te brengen en er toch over te kunnen blijven praten. Volgens Sander zorgt dit kat-en-muisspel er meestal voor dat op den duur het voor de meeste mensen onduidelijk wordt om het nog te begrijpen. “Er zijn zelfs voorbeelden dat mensen in morsecode of hexadecimalen gingen communiceren. Dan wordt het voor de grote massa totaal onbegrijpelijk.”
Tegelijkertijd wil Sander benadrukken dat het niet zo is dat er niets mag worden gezegd in China. “Zeker lokaal mogen zaken best worden besproken en kijkt de centrale overheid ook een beetje mee of lokale bestuurders wel goed hun werk doen. Door de centrale overheid wordt ook ook best veel geluisterd naar het sentiment dat online speelt”. Dit was onlangs bijvoorbeeld zichtbaar na de protesten tegen het strenge coronabeleid; deze maand besloot China een groot deel van de beperkingen op te heffen en burgers weer meer vrijheden te geven.
De spinazieversie van Tiktok
Vanuit het Westen wordt kritisch gekeken naar het internetbeleid in China, maar andersom ziet China grote nadelen aan het niet reguleren van het internet. Sander: “China is kritisch op de hoeveelheid fake-news die bij ons op het internet rondgaat. Dat is voor China munitie om te zeggen: waar het internet niet gereguleerd wordt, loopt het volledig uit de klauwen, tot aan het bestormen van het Capitool aan toe”.
Daarom laat China buitenlandse platformen alleen maar toe als ze voldoen aan de regels van de Communistische Partij, zodat bedrijven als Twitter en Meta er niet eens aan beginnen of zich terugtrekken. Andersom komen er inmiddels wel apps uit China naar ons toe, met als bekendste voorbeeld TikTok. Over deze app is veel te doen in het Westen, en dan vooral over de angst voor spionage. Het Ministerie van Algemene Zaken riep eerder dit jaar overheidsinstanties op om te stoppen met de app, vanwege het risico op spionage.
Hoewel Sander beaamt dat het goed is om voorzichtig te zijn met apps uit China, ziet hij in het specifieke geval van TikTok een ander, belangrijker probleem: “Ik heb er mijn twijfels bij of TikTok de meest efficiënte manier is voor China om burgers van andere landen te bespioneren. Daarnaast is het volgens mij belangrijker om te kijken naar andere effecten van TikTok, zoals de verslavende werking op kinderen. Om deze reden is er in China een andere versie van TikTok beschikbaar. Die werd door Tristan Harris, bekend van de documentaire The Social Dillemma recent de spinazieversie genoemd, met beperkingen voor kinderen, zodat ze niet de hele dag TikTok kunnen kijken en bepaalde content niet krijgen te zien. Daar zijn veel ouders in China erg blij mee.”
Dit is volgens Sander een positief aspect van internetregulering die wij in het Westen helemaal niet horen. Hij vindt dat we meer moeten leren over China: “We hebben bepaalde stereotypen en vooroordelen - die wellicht voor een groot deel waar zijn - maar tegelijkertijd zoveel aversie tegen China, dat we de interessante ontwikkelingen ook niet meer willen zien. Ik zeg: wees voorzichtig met bijvoorbeeld TikTok of Huawei, maar sluit niets per definitie uit. Bouw zekerheden in en kijk verder naar wat er echt gebeurt in China en waar men in dat land mee bezig is. Wij hebben bijvoorbeeld heel veel problemen met complottheorieën en deep fakes op internet, en dat is iets wat ze daar veel minder last van hebben dankzij regelgeving op het gebied van kunstmatige intelligentie. Nu is China natuurlijk ook een uiterste. Eigenlijk moeten we kijken wat we van beide situaties kunnen leren en hoe we daar een tussenweg in kunnen vinden.”
We moeten niet wegkijken, maar meer leren over China, vindt Sander dus. Zelf probeert hij daar aan bij te dragen door keynotes te geven over internetcensuur in China, en workshops en taallessen te organiseren met zijn eigen bedrijf. Ga naar ChinaTalk.nl voor meer verdieping over digitale ontwikkelingen in China.
Dit artikel is geen redactioneel artikel, maar een advertorial en tot stand gekomen dankzij ChinaTalk en Tweakers Partners. Dit is de afdeling binnen Tweakers die verantwoordelijk is voor commerciële samenwerkingen, winacties en Tweakers-events zoals Meet-ups, Developers Summit, Testfest en meer. Kijk hier voor een overzicht van alle acties en events. Mocht je ideeën met ons willen delen over deze vorm van adverteren, dan horen wij dat graag. Hierover kun je met ons in gesprek via [Discussie] Reclame algemeen].