Gebruikers moeten selectievakjes bij cookiemeldingen expliciet aanvinken om cookies te accepteren. Een vooraf aangevinkt vakje bij zo'n waarschuwing staat volgens het Europees Hof van Justitie niet gelijk aan toestemming.
Dat stelt het hoogste Europese rechtsorgaan in een langlopende zaak tegen het Duitse bedrijf Planet49. Dat zette in 2013 bij voorbaat een selectievakje aan toen het een loterij hield. Gebruikers zouden daardoor akkoord zijn gegaan met het plaatsen van cookies, stelde Planet49. De Duitse consumentenbond dacht daar anders over en procedeerde tot aan het Hof van Justitie tegen het bedrijf. Het Hof stelt laatstgenoemde de consumentenorganisatie nu in het gelijk. Helemaal verrassend is dat overigens niet, omdat de advocaat-generaal bij het Hof dit advies in maart al gaf. Het Hof is niet verplicht met dat advies op te volgen, maar dergelijke adviezen van de advocaat-generaal gelden als zwaarwegend en worden in de praktijk vaak overgenomen.
Volgens de Europese privacywetgeving moet een gebruiker actief aangeven dat hij cookies op zijn computer wil laten plaatsen. Een vooraf aangevinkt vakje is dat niet. Als burgers een vakje handmatig moeten uitzetten is dat een extra handeling, en dat voldoet volgens de Europese regels niet aan expliciete toestemming. Volgens de uitspraak maakt het ook niet uit om wat om voor soort informatie het gaat. Het kan om zowel persoonlijke als niet-identificerende data gaan. 'De EU-wetten beschermen iedere burger tegen indringing in zijn of haar privéleven', staat in de uitspraak te lezen. Het Hof concludeert daarnaast dat websites duidelijker moeten maken welke cookies geplaatst worden en voor hoelang die worden opgeslagen.
Toen Planet49 de loterij uitschreef stond er ook een selectievakje bij dat gebruikers moesten aanvinken voordat zij akkoord gingen met de wedstrijd. Door dat vinkje werd informatie van de gebruikers gedeeld met sponsoren. Dat vinkje stond weer niet standaard aan. De uitspraak zegt niets over deze 'alles-of-niets-verplichting' waarbij burgers hun data moeten afstaan voor zij ergens aan mee mogen doen. Ict-jurist Arnoud Engelfriet zegt tegen Tweakers dat ook die praktijk onder de privacywet verboden is.
In de praktijk heeft de uitspraak weinig gevolgen. Expliciete toestemming voor dergelijke dataverzameling was al vereist volgens de AVG en eerdere privacywetten. Nu legt het Europees Hof het slechts vast in een specifiek geval, namelijk de cookiewall. 'Het gaat er nu vooral om dat het wordt gehandhaafd', zegt ICT-jurist Arnoud Engelfriet tegen Tweakers. In Nederland gebeurt dat handhaven door de Autoriteit Consument & Markt. De toezichthouder was niet bereikbaar voor commentaar.